قلعه تاریخی روستای مسک در شهر بیرجند

این بنا دارای پلان های چهارضلعی مشتمل بر حصار، ۹ برج، دروازه ورودی و معماری داخلی است. دروازه ورودی قلعه در ضلع جنوبی با آجر ایجاد شده است به علاوه در طرفین آن ۲ برج مدور وجود دارد. از فضاهای داخلی قلعه بخش های کمی باقی مانده که طاق ها، درگاه ها، بخاری های دیواری، اتاق ها و دالان ها کمی قابل تشخیص است.
به گفته یکی از معتمدان روستا، در زمان قدیم که روستا امنیت کافی نداشت مردم درون قلعه زندگی می کردند تا از حمله دشمنان در امان باشند و هنوز هم آثار خانه ها درون قلعه کاملا مشهود است. در سال های اخیر این بنای سترگ تاریخی به حال خود رها شده و اقدام های مرمتی و حفاظتی خاصی در آن انجام نشده است البته دیوارهای این بنای تاریخی حدود ۱۰ سال پیش توسط میراث فرهنگی مرمت شده است ولی این روزها وضعیت خوبی از نظر ماندگاری در برابر بارندگی های سالانه و شرایط جوی ندارد و هر چه می گذرد قامت قلعه خمیده تر و فرسوده تر می شود.
سال ۱۳۲۸ توسط علامه فرزان در قلعه مدرسه ای ایجاد شد که تا چند سال پیش مورد استفاده قرار می گرفت اما در حال حاضر این مدرسه به تالار زرشک خشک کنی تبدیل شده است. به گفته معتمدان روستا، این قلعه چندان مورد توجه نیست و رو به فراموشی و تخریب گذاشته است! قلعه مسک شماره ثبت ملی : ۸۲۷۷ دوره تاریخی : صفویه بنا دارای پلان چهارضلعی مشتمل بر حصار، ۹برج ، دروازه ورودی ومعماری داخلی می باشد دروازه ورودی در ضلع جنوبی قلعه واز جنس آجر ایجاد شده است. در طرفین دروازه قلعه، دو برج مدور وجود دارد.
از فضاهای داخلی قلعه بحش های کمی باقی مانده است که از این فضا ها طاقها، درگاهها،بخاری های دیواری اتاقها ودالانهایی قابل تشخیص است. ابعاد بنا ۲۰*۱۶ متر و کل مساحت آن ۵۲۰۰متر مربع میباشد . تزئینات بنا شامل گچبریهایی است که بخشهای کمی از آن باقی مانده است. شن فرسوده شده است. در زمان قدیم که روستا از امنیت کافی برخوردار نبوده است همه ساکنین روستا درون قلعه زندگی میکردند تا از حمله دشمن در امان باشند که هنوز آثار خانه ها درون قلعه کاملا مشهود است .سنگ بزرگی داشته اند که به پشت درب بزرگ قلعه تکیه میدادند تا امنیت کافی داشته باشند این سنگ هنوز در داخل قلعه موجود است .
در جلوی درب قلعه آثار یک قبرستان بسیار قدیمی مشاهده شده که بزرگان روستا آنجا را به قبرستان گبرها یاد میکنند. پای دیواره های این بنای بزرگ تاریخی در چند سال پیش توسط مدیریت میراث فرهنگی شهرستان بیرجند مرمت شد که هم اکنون از وضعیت خوبی از نظر ماندگاری در برابر بارندگی های سالیانه و هوا زدگی ندارد و نیاز به مرمت وباز سازی جدی دارد. در اواخر دوره ی پهلوی در قلعه مدرسه ای ایجاد میشود که تا چند سال پیش مورد استفاده قرار میگرفته است . درسایر نقاط استان هم قلعه هایی مشابهی مانند قلعه بیرجند و قلعه فورگ وجود دارد که از نظر قدمت به قلعه مسک شباهت دارند.