کوه اسطوره ای کیخسرو در استان مرکزی

اسطوره شناسی در ایران جایگاهی والا دارد. با توجه به موقعیت ویژهٔ این کوه/غار و منطبق شدن ویژگی‌های جغرافیایی آن با اسطورهٔ کیخسرو در شاهنامه و اسطوره‌های ایرانی، این کوه جایگاه ویژه‌ای در کوه‌های اسطوره‌ای ایران پیدا کرده است.
این کوه برای زرتشتیان مقدس بوده و هوویک میناسیان گفته است که در سال‌های نه چندان دور، این غار بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار زیارت کننده زرتشتی داشته که تعدادی از آنان در شمار پارسیان هند بوده‌اند.با توجه به همین مقدس بودن، در دورهٔ صفوی، شاه سلیمان، شمعدان‌هایی را برای غار پیشکش کرده بود.

[۱]استاد ابراهیم دهگان مورخ صاحب نام استان مرکزی دربارهٔ کوه شاه زنده در کتاب گزارشنامه در سال ۱۳۴۲ شمسی می‌نویسد: «کوه شاه زنده که در مجاورت روستای گوره زار واقع شده دارای غاری است به ۳٫۵ متر طول، ۳٫۵ متر عرض و حدود ۳ متر ارتفاع. محل توجه و زیارت گاه پارسیان بوده است. راه سخت گذری دارد که از راه روستای اسکان و روستای الرگبه آن جا رفت‌وآمد می‌کنند. در بین غار مشتی شمعدان شکسته و آثار نذورات دیده می‌شود.

در وجه تسمیه نام این غار به غار شاه زند حکایت کیخسرو را بیان می‌کنند. کیخسرو پس از ۶۰ سال سلطنت دل از دنیا برکند و آماده سفر معنوی گردید. سران و بزرگان لشکر را در دشتی گرد آورد و لهراسب را به داشتن فر کیانی معرفی نمود و گفت آهنگ سفر معنوی دارم. رستم دستان، گودرز، گیو، بیژن، گستهم، فریبرز، طوس و مغراران از ایرانیان رو به کوه و دشت نهادند. همه رفتند جز طوس و گیو و فریبرز و بیژن که یک شبانه روز با کیخسرو بودند، به چشمه رسیدند شب را در آن جا ماندند. کیخسرو گفت فردا مرا نخواهید دید شما هم این جا نمانید. برف خواهد بارید و شما نابود خواهید شد.

همراهان کیخسرو نشنیدند، شب را ماندند، صبح برخاستند شاه را ندیدند، برف باریدن گرفت و همه هلاک شدند، می‌گویند آن چشمه همان است که مستوفی آن را به چشمه کیخسرو نامیده، در پای راسوند و اکنون به نام بلاغ نزدیک به ده حک واقع است و آن کوه که کیخسرو در آن پنهان شده همین کوه گوره زار معروف به کوه شاه زنده است و آن دشت واقع در جاپلق موسوم به برفیان است. اما خود کلمه شازند یا شاه زند یا شاه زنده به زبان عامه شاه زنده معروف است و می‌گویند کیخسرو در این غار پنهان شده و روزی فریدون وار سر از غار بیرون کشیده و دنیا را پر از فر کیانی خواهد نمود.

ابراهیم دهگان در ادامه افزوده است «به هر صورت اسم شازند اسم غار یا کوهی است بالای ده گوره زار و در سال ۱۳۱۷ خورشیدی به این ده اطلاق گردیده و اکنون جزء مشاهیر امکنه قرار گرفته است. در این جا بی تناسب نمی‌داند که نامی از گوره زار برده باشد، در حوالی ده چند گور است که سنگ‌های بزرگی بر آن افتاده، می‌گویند این قبور هفت‌گانه متعلق به سران لشکر کیخسرو بوده است که در این جا ماندند.