آموزش ساده ساخت عروسک حاجی فیروز /معرفی رسوم نوروز به کودکان

حاجی فیروز یا خواجه پیروز، یک چهرهٔ افسانه‌ای در فولکلورِ ایرانیان است که در نخستین روزهای هر سال، در کنار عمو نوروز، به شهرها می‌آید تا از آمدنِ نوروز به مردم آگهی دهد. او یک مرد لاغراندام و با کُلاهِ دوکی، گیوههای نوک‌تیز و جامهٔ سُرخ است که با دایره‌زنگی و تنبک، به خیابانها می‌آید و به رقص، شیرین‌کاری و خواندنِ آوازِ کوبه‌ای می‌پردازد.

گرچه چهره ی سیاه حاجی فیروز خواستگاه نژاد پرستانه ندارد برای دلیل پیشگیری از سوتفاهمات و احترام به هم نوعان پوستحاجی فیروز امروزی دیگر تیره نیست. اما در گذشته حاجی فیروز همیشه با پوست سیاه ظاهر میشد.
گمان میرود که چهره سیاه حاجی فیروز به اسطورهٔ ایزد شهید شونده و زنده شدن دوبارهٔ او برمی‌گردد.
طبق این اسطوره، ایزدبانوی باروری (معادل ایشتر در بین‌النهرین) به جهان زیرین یا زیر زمین (که به باور مردم، جهان مردگان بوده) سفر می‌کند و برای او دیگر بازگشتی نیست. پس از این سفر، زایش و باروری زمین متوقف می‌شود؛ بنابراین خدایان درصدد چاره‌جویی برمی‌آیند و سرانجام موفق می‌شوند آب زندگی را بیابند و بر او بپاشند. ایزدبانو به روی زمین برمی‌گردد اما بنابر قانون جهان مردگان، باید جانشینی برگزیند تا او را به جای خود به جهان زیرین بفرستد. او شوهرش (دوموزی یا تَموز در بین‌النهرین) را انتخاب می‌کند که از بازگشت او ناخشنود بوده‌است. جامهٔ سرخ بر تن شوهرش می‌کنند، روغن خوشبو به تنش می‌مالند، نیِ لاجوردْ نشان یا سازی دیگر (شاید دایره زنگی) به دستش می‌دهند و او را به جهان زیرین می‌کشانند یا به عبارتی او را شهید می‌کنند. دوموزی که ایزدِ گیاهان است، وقتی به جهان مردگان می‌رود، سرسبزی را هم از زمین با خود می‌برد. موسم رفتن این ایزدْ گیاهی به جهان زیرین با سوگواری‌های زیاد همراه بوده‌است. مردم برای شهادت این ایزد گیاهی گریه می‌کردند و آن را طلسمی برای باران‌آوری می‌دانستند. بنابر این اسطوره، ایزد گیاهی باید روی زمین بازگردد تا گیاهان سرسبز شوند. خواهر او (گِشتی‌نَنَّه در بین‌النهرین) می‌پذیرد نیمی از سال را به جای برادرش در سرزمین مردگان به سر برد تا برادرش به روی زمین بازآید و گیاهان جان بگیرند. همانگونه که پایین رفتن ایزد گیاهی به جهان مردگان با سوگواری‌های زیاد همراه بوده، بالا آمدن او هم، که با سازَش مژدهٔ رسیدن بهار و رویش گیاهان را می‌دهد، با جشن‌های زیادی همراه بوده که همان نوروز ایرانیان است. رنگ سیاه چهرهٔ او هم نماد بازگشت او از زیر زمین و از جهان مردگان به حساب می‌آید.